Design thinking yani Türkçe karşılığı ile tasarım odaklı düşünme; özellikle UX alanında araştırma yapan kişilerin son zamanlarda oldukça sık bir şekilde karşılarına çıkan bir yaklaşım türüdür.
Bu yaklaşım ilk olarak 1969 senesinde Nobel ödüllü Herbert Simon ismindeki kişi tarafından betimlenerek ortaya çıkarılmıştır. Bundan sonraki süreçte ise farklı kişiler veyahut farklı kurumlar tarafından versiyonları üretilmiştir. Bu versiyonlar genel anlamda ve temel mantıklar birbirleri ile benzer şekildedirler.
Design thinking ne demek?
Tasarım odaklı düşünme yaklaşımı, bireyleri odak noktasına alarak ürüne, ürün vasıtası ile faydaya ve fayda vasıtası ile tasarıma ulaşmayı hedeflemektedir ve elde edilecek en yüksek verime ulaşılana kadar yaklaşım süreçleri uygulanmaya devam edilmektedir.
Design thinking yaklaşımın en önemli mimarlarından bir tanesi IDEO isimli firmanın CEO’su pozisyonundaki Tim Brown’dur. Tasarım odaklı düşünme konusu ile ilgili olarak yaptığı açıklamada aşağıdaki ifadelere yer vermiştir.
“Desing thinking; iş başarısı için gereksinimleri, teknolojinin imkanlarını ve insanların ihtiyaçlarını birleştirmek için tasarımcının yöntemlerinden yararlanan inovasyonu yaratma amacıyla kullanılan, insan merkezli bir yaklaşımdır.”
Buradan yola çıkarak design thinking yani düşünme odaklı tasarım ile;
- Mevcut haldeki süreçlerde farklılık yaratma yani inovasyon yapılabilir.
- İş ihtiyaçları karşılanır.
- Tasarım metotları kullanılarak insanların hatta genel anlamda kullanıcıların ihtiyaçları karşılanır.
- Empati yapılır. Örneğin tasarım metotları kullanılırken kimlerin ya da hangi kullanıcıların neye ihtiyaçları olduğu konuları göz önünde bulundurulur.
- Süreç tamamlandığı zaman elde edilen çözümler kullanıcı konumundaki kişiler ile test edilir ve sonucunda en uygun ve en yararlı nitelikteki çözüme ulaşılması hedeflenir.
Design thinking nasıl uygulanır?
Tasarım odaklı düşünme, sihirli nitelikte olan bir yaklaşım türü değildir. Bu sebeple bu konu üzerine yapılan eğitimlerde öğretilen metotları öğrenmek ya da süreci benimsemek tek başına yeterli olmayacaktır. Ancak bunu kalıcı ve verimli kılmak için çeşitli eğitimlere katılınması ya da workshoplar sonrası gerçek nitelikteki projelerde uygulanması faydalı olacaktır.
Design thinking uygulamasının aşamaları nelerdir?
Design thinking yaklaşımının aşamalarını ifade etmeden önce bu sistemin tekrar edebilir nitelikte yani yinelemeli ve doğrusal olmayan bir süreç olduğunu söylemek gereklidir.
Tasarım odaklı düşünme uygulamasının 4 farklı aşaması bulunmaktadır ancak bu aşamalar bazı kaynaklarda 3, bazı kaynaklarda ise 5 olarak da belirtilmektedir. Bu aşamalar birbirinin peşi sıra gelmek zorunda değildir yani takibe gerek yoktur. Bir aşamadan değerlendirme ile elde edilen ihtiyaca göre diğerine geçiş yapılabilir hatta tamamen başa da dönülebilir.
- Empati aşaması
Bu noktada çözülmeye çalışılan soruna yöntelik empati kurularak bir anlayış kazanılması hedeflenmektedir. Kullanıcı konumundaki kişinin tecrübelerini ve motive edici faktörlerini anlayabilmek amacı ile empati oluşturulur.
- Tanımlama aşaması
Bu noktada, empati kısmında oluşturulan ve toparlanan bilgiler bir araya getirilir ve sonrasında analiz işlemi yapılır. Böylelikle ana soruna ulaşılacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey; kullanıcının ihtiyacının göz ardı edilmemesidir.
- Fikir üretme aşaması
Bu aşama, önceki aşamaların devamı niteliğindedir. Kullanıcının ihtiyaçlarının tanımlanması ve problemin çözülebilmesi amacı ile fikir üretimi yapılır. Ortaya farklı farklı fikirler çıkabilir.
- Prototipleme aşaması
Bu aşama, çözüm aşaması olarak nitelendirilebilir. Daha önceki aşamalarda belirlenen soruna odaklanılarak en doğru ve en iyi çözüme ulaşılması hedeflenir. Oluşturulan çözüm prototipleri kullanıcılar üzerinde test edilmektedir.
- Değerlendirme aşaması
Bu aşama, daha önceki süreçler ile ilgili alınan feedback adı ile bilinen geribildirimlerin kullanılması ile yapılan değerlendirme aşamasıdır. Değerlendirmelerin sonucuna bağlı olarak iyileştirme ve gerekli ise düzenlemeler yapılır. Elde edilen yeni çözüm, tekrardan test aşamasına tabi tutulacaktır.
Design thinking ne zaman uygulanır?
Şayet tasarım, üretim ve geliştirme yapılan bir ortam içerisinde iseniz ve bu alanlarda verilmesi gereken kararlar var ise; buna ek olarak alternatif haldeki seçenekleri değerlendirme isteğiniz mevcutsa tasarım odaklı düşünme yaklaşımı sizin için ideal demektir. Çünkü design thinking yaklaşımı; sürdürülebilir niteliktedir, döngüseldir ve her bireyin benimseyip sahip olabileceği bir yaklaşım tarzıdır.
Design thinking yaklaşımının özellikleri nelerdir?
Desing thinking yaklaşımı;
- Bireysel nitelikteki projelere, oldukça küçük bütçeler ayrılarak uyarlanıp uygulanabilir.
- Bol bol araştırma gerektirir. Çünkü yalnızca alınan eğitim ya da workshop uygulaması yeterli olmayacaktır. Uygulama ve pratik de şarttır.
- İlerleme kat edildikten sonra özellikle tasarım geliştirme ve analiz etme alanlarında kolaylıkla ve verimli bir şekilde uygulanabilir.
- Görsel nitelikteki kararlar için ekstra dikkat gösterilmesi gereken bir yaklaşımdır. Renkli post-it kağıtlarının ya da şablonların kullanımı tasarım odaklı düşüncenin yalnızca görsel nitelikli içeriklere uygun olduğu algısına sebebiyet verebilir.
- Farklı farklı aşamaları için çok sayıda yönteme sahiptir. Bu metotlar, kullanılacak olan ya da uygulama yapılacak olan alana göre değişiklik gösterebilir niteliktedir.
Günümüzde tasarım odaklı düşünmek neden bu kadar önemlidir?
Günümüzde dünya günden güne birbirine her alanda daha fazla bağlı ve karmaşık bir hal almaktadır. Buna karşılık tasarım odaklı düşünme yaklaşımı; insanı merkez alan bir yaklaşım türüdür. Yalnızca tasarım yapan ekipler tarafından değil aynı zamanda da dünyanın hemen hemen her yerinde birbirinden çok farklı sektörlerdeki farklı iş alanları tarafından karmaşık haldeki, belirsizlikleri mevcut olan, kötü tanımlanmış nitelikteki problemlerin değerlendirilip ele alınması için design thinking yaklaşımı kullanılmaktadır. Bunun en büyük nedeni ise; temelinin insan ve insanın ihtiyaçları oluşudur. Böylelikle ezber bozan nitelikteki yöntemler kullanılarak dinleme ve problemlere karşı yaratıcı çözümler üretme mümkün hale gelmektedir.
Özellikle son birkaç yılda tasarım odaklı düşünme yaklaşımı daha popüler ve yaygın hale gelmiştir. Çünkü global nitelikteki Apple, Google vesaire gibi yüksek profilli şirketlerin ve firmaların başarılarında oldukça büyük etkisi bulunduğu bilinmektedir. Hatta dünyaca ünlü birçok üniversite, bu alanda eğitimler vererek her iş alanında kullanım yapılabileceğini anlatmaya çalışmaktadır.
Design thinking yaklaşımı hangi firmalar tarafından kullanılmaktadır?
Tasarım odaklı düşünme yaklaşımı;
- Apple
- Uber
- Airbnb
- Nike
- IBM
- Lego
- Philips
- Intuit
- General Electric
- BMW
- Deutsche Bank
- Starbucks
- Coca Cola
- Ford
- Target
- Proctor & Gamble
gibi dünyaca ünlü bir sürü marka ve şirkette bütün birimlerde kullanılır haldedir.
Tasarım odaklı düşünme yaklaşımına verilebilecek örnek niteliğinde bir olay
Dünya çapında oldukça büyük pazarlarda yeri olan Japon bisiklet ve bisiklet parçası imalatçısı Shimano, 2004 yılında ABD piyasasındaki büyülemelerinde düşüş olduğunu ve bu düşüşün şirkete zarar vereceğini fark etti. Bunun ardından ise problemin design thinking yaklaşımı kullanılarak ele alınıp çözümlenmesinde karar kıldı. Danışmalar tarafından kurulan ve tasarımcılar, pazarlamacılar, mühendisler ve davranış bilimcilerin oluşturduğu bir ekip ile hareket edildi. Bu ekip; ABD’de Shimano bisikletlerinin artık neden revaçta olmadığı üzerine araştırma yapmaya başladı. Sonrasında ise;
- Maliyet sorunu
- Ürünü deneyimleme esnasında karşılaşılan hayal kırıklığı
- Bakım ihtiyaçları
- Arıza miktarı gibi problemlerin söz konusu olduğunu tespit ettiler. Bu problemlerin bir sonucu olarak da yepyeni bir pazara yönlenip; tüketicileri tıpkı çocukluklarında olduğu gibi keyif alabilecekleri yeni bir bisiklet kategorisine çekmeye karar verdiler.
Design thinking hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak istiyorsanız bu alanda önemli sayılabilecek interaction design kuruluşunun konu hakkındaki makalesine buradan ulaşabilirsiniz.
